Türkiye Cumhuriyeti'nin XXIII. hükümeti döneminde çıkarılan kanunlar ve bu kanunların çıkarılması sırasında yaşanan iktidar-muhalefet ilişkisi

Abstract

ÖZETOsmanlı Devletinde 1865 yılında kurulan,?Genç Osmanlılar? bu dönemdeki ilk ciddi muhalefet hareketinin temellerini oluştururken, Türk siyasî tarihindeki ikinci önemli muhalefet hareketini ise ?Jön Türkler? oluşturmuştur.1909 yılında Kanuni Esasi'de yapılan değişikle siyasî parti ve cemiyetlerin sayıları hızla artmış ve böylece İkinci Meşrutiyet döneminde ilk kez çok partili hayata geçilmiştir.Türk Tarihinde İkinci Meşrutiyet dönemi ile başlayan çok partili siyasî hayat, yeni bir devlet kurmanın ve İkinci Dünya Savaşı'nın ortaya çıkardığı sıkıntılar nedeniyle, 1923?1946 yılları arasında bir duraksama yaşasa da İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra tüm dünyada esmeye başlayan özgürlük ve demokrasi hareketleri, siyasî etkilerini ülkemiz politikasında da hissettirmiş ve Türkiye'de çok partili hayata geçmeyi zorunlu kılmıştır.14 Mayıs 1950 seçimleriyle birlikte yirmi yedi yıllık tek parti yönetiminin sona ermesiyle serbest ve demokratik seçimlerle iktidara gelen Demokrat Parti'nin kuruluş koşullarını ise 1945 sonrası Dünya konjonktürü ile Türkiye'nin bu dönemdeki iç dinamikleri ve devletin kuruluş felsefesi belirlemiştir.1950 yılında yapılan genel seçimlerle iktidara gelerek Türk siyasî hayatında önemli bir rol oynayan Demokrat Parti, 1954 yılında ise bazı iç ve dış sorunlar nedeniyle siyasî güç kaybına uğramış, 1957 yılında yapılan genel seçimlerden sonra ise özellikle muhalefetin baskıları, kurumlar arasındaki sorunları çözememesi toplumsal çatışmalara sebep olmuştur.İktidar - muhalefet ilişkilerinde sürekli olarak bir çatışmanın olduğu bu son dönemde (1957?1960) siyasî, askerî, iktisadî, toplumsal ve dış politikada yaşanan olumsuzlukların muhalefet tarafından, artık daha yüksek sesle ifade edilmeye başlanması ise iktidar-muhalefet ilişkilerinde adeta yeni bir siyasal krizi doğurmuştur. Nitekim dönemin kanunlarında da etkisini açıkça gösteren bu siyasal kriz, zamanla siyasal tıkanmayı da beraberinde getirmiştir.Kısacası Demokrat Parti'nin her üç döneminde de iktidar - muhalefet ilişkileri, kısa süren bahar havaları bir yana bırakılırsa, çok sert geçmiştir.Anahtar Kelimeler: İktidar- Muhalefet, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Kanun Müzakereleri, XXIII. Hükümet.

ABSTRACTFounded in 1865, the Otoman Empire, ?Young Ottomans,?creating the foundations of this period, the first serious opposition movement,the second most important opposition movement,the Turkish political history of the ?Young Turks?has created.Legal Esasi in 1909 with the various political parties and the number of societies has increased rapidly and so the transition to multi-party system was the first time in the second constitutional period.Even though the process of multiparty system beginning with the second constitutional term underwent from a remission between the years 1939 and 1946, the movements of freedom and democracy blowing all over the world after the second world war had political influence over our country and it forced Turkey to pass into the life of multiparty system.The elections of 1950 on the 14th May made an end to the administration of seven yeared single party era, and the foundation conditions of the Democrat Party that came to power by free and democratic elections were defined by the world conjoncture and the iner Dynamics of Turkey within this term.The Democrat Party that came to power in the year 1950 with the general elections and thus played a crucial role in Turkish political life, in 1954 lost some power due to some inner and outside problems, next after the elections held in 1957 particularly the pressure of the oppositions, the party?s not being able to find a solution to the inter-institutional problems caused societal conflicts.Opposition to the ruling of a conflict in relationships is always in this last phase (1957-1960) the political-military, economic,social and foreign policy in the social-negative by the opposition,is now coming to be expresse more loudly,almost anew political crisis in the ruling-opposition relations gave birth. Indeed,the laws of the period that clearly shows the impact of this political crisis,the political deadlock over time brought.İn short within each three terms of the Democrat Party, the relation between the governing party and the oppodition party lasted in a severe atmosphere apart from some mild conditions.Key words: Governing party - Opposition, Democrat Party, Republican People?s Party, The law negotiations, XXIII. Government.