Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde enerjinin önemi ve Trans Anadolu doğalgaz boru hattı

Abstract

Uluslararası ilişkilerde enerjinin son derece önemli hale geldiği günümüzde Türkiye-Azerbaycan ilişkileri enerji ilişkilerine dayalı olarak şekillenmektedir. Bu gelişme, ilişkileri bu düzeyde sürdürmek için karşılıklı siyasi irade ile desteklenen, iki ülkenin dış politika ve bölgesel politikadaki önceliklerine dayanmaktadır. Türkiye'nin Azerbaycan ile ilişkileri, tarihi, kültürel, etnik ve dini bağların yanı sıra stratejik ortaklık seviyesi ile belirlenmektedir. Enerji işbirliği, ikili ilişkilerde kilit bir faktör olmuştur. Türkiye'nin Azerbaycan ile ilişkileri, bölgedeki diğer ülkelerle ilişkilerin belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanan Azerbaycan doğal kaynakların çıkarılması, işlenmesi ve uluslararası piyasalara ulaştırılmasına yönelik bağımsız enerji politikaları geliştirilmesini amaçlamıştır. Ancak bağımsızlığının ilk dönemlerinde karşılaşmış olduğu çok sayıdaki dış ve iç problem sebebiyle kendi enerji stratejisini geliştirme imkânı bulamamıştır. Azerbaycan`ın enerji siyasetinde bu süreçte en çok işbirliği içinde olduğu ülke Türkiye olmuştur. Bu işbirliğinin neticesinde enerji kaynaklarının taşınması noktasında iki ülke arasında çok sayıda başarılı projeler yapılmış ve bu projelerin geliştirilme süreci günümüzde de sürmeye devam etmektedir. Projelerin hayata geçirilmesiyle Türkiye, Azerbaycan petrol ve doğalgazının Batılı tüketicilere ulaştırılmasında bir köprü olmuştur. Projeler Azerbaycan'ın bölgesel bir aktör şeklinde pozisyonunu pekiştirmekle birlikte, Türkiye'yle enerji ağırlıklı işbirliğinin daha da artırılmasına olanak vermiştir. Bu projeler arasında önemli girişimler olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) ile Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) projeleri, iki halkın ve devletin gelecekteki ilişkilerinin de temelini oluşturmuştur. Bu çalışma ile TANAP'ın iki ülke arasındaki enerji ilişkilerine katkıları irdelenecektir. Çalışmanın bu alanda bilime ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Today, when energy has become extremely important in international relations, Turkey-Azerbaijan relations are shaped based on energy relations. This development is based on the priorities of the two countries in foreign policy and regional policy, supported by mutual political will to maintain relations at this level. Turkey's relations with Azerbaijan are determined by mutual goodwill as well as historical, cultural, ethnic and religious ties. Energy cooperation has been a key factor in bilateral relations. Turkey's relations with Azerbaijan play an important role in determining relations with other countries in the region. Azerbaijan, which gained its independence after the collapse of the Soviet Union, aimed to develop independent energy policies for the extraction, processing and delivery of natural resources to international markets. However, due to the many external and internal problems it faced in the early stages of its independence, it could not find the opportunity to develop its own energy strategy. Turkey has been the country with which Azerbaijan cooperated most in this process in energy policy. As a result of this cooperation, many successful projects have been carried out between the two countries at the point of transporting energy resources, and the development of these projects continues today. With the realization of the projects, Turkey became a bridge in the delivery of Azerbaijani oil and gas to Western consumers. While the projects reinforced Azerbaijan's position as a regional actor, they also allowed to further increase energy-based cooperation with Turkey. Trans Anatolian natural gas pipeline (TANAP) and Trans-Adriatic Pipeline (TAP) natural gas pipeline projects, which are an important initiative among these projects, also formed the basis of the future relations of the two peoples and the state. In this study, the contributions of TANAP to the energy relations between the two countries will be examined. It is thought that the study will contribute to science and literature.