Türkiye'de kadın girişimci kooperatifçiliği üzerine bir değerlendirme: Kırşehir örneği

Abstract

Yoksulluk insanlık tarihi kadar eski bir kavram olmakla beraber, toplumun en kırılgan gurubu olan kadınları tarih boyunca diğer kesimlere göre daha fazla etkilemiştir. Özellikle Sanayi Devriminden sonra üretimde makineleşme ile birlikte emek sektöründe kadınların iş gücü kaybına neden olmuş ve işlerde erkek çalışanların tercih edilmesi de bu problemi daha da derinleştirmiştir. Tüm dünyada ve ülkemizde birçok alanda kadın yoksulluğunu azaltmak için kurumlar ve devletler tarafından çeşitli ölçülerde çaba sarf edilmektedir. Cinsiyet ayırımı yapmadan kadın ve erkek iş gücünün eşit şekilde istihdam edilmesi için aranan çözümler arasında yer alan kooperatifler, kadın girişimciliği için öne çıkan modellerden biri olmuştur. Türkiye'nin 2020 yılı ekim ayı verilerine göre iş gücüne katılım oranı erkeklerde %69 iken bu oran kadınlarda %31,3 olarak gerçekleşmiştir. İşsizlik oranlarına bakıldığında; 15 yaş ve üstü işsizlik oranı %12,7 olarak tespit edilmiş olup, erkeklerde bu oran %11,5 iken kadınlarda ise %15,5 olduğu görülmüştür. Kadın yoksulluğu ve işsizliğinin çözüm noktasında, kadın girişimci kooperatifleri tüm dünyada gerek hükümetler gerekse Sivil Toplum Kuruluşlarının (STK) üzerine çalıştıkları bir konu olmuştur. Kadın girişimci kooperatifleri, kadınlara evdeki işleri dışında iktisadi hayatta varlık gösterebilmeleri konusunda öncülük eden iktisadi ve sosyal içerikli oluşumlardır. Felsefesini problemlerin üstesinden gelmek için el birliği ile çalışmak, birlikte değer oluşturmak ve emek vermekten alan kooperatifler özellikle son on yıl içerisinde önemli mesafe kaydetmişlerdir. 2005'te gerçekleştirilen bir çalışmaya göre sayıları 36 olan kadın kooperatiflerinin sayısı her geçen gün biraz daha artarak 2021 yılı şubat ayı rakamlarına göre kadın girişimci kooperatiflerinin sayısı 556 seviyelerine kadar çıkmıştır. Hedefleri arasına ekonomisi en gelişmiş on ülkenin içerisine girmeyi almış olan ülkemiz için nüfusun yarısını teşkil eden kadınların üretim ve istihdama dâhil edilmelerinin en önemli modellerinden biri kadın girişici kooperatifleridir. Ekonomide kadın istihdamının en önemli unsurlarından biri olarak görülen kooperatifleşme, devlet politikaları ve sivil kuruluşların destekleriyle önemli bir atak yapmıştır. Bu noktadan hareket edilerek bu çalışmada; Kırşehir İlinde 2019- 2021 yılları arasında kurulan yedi adet kadın girişimci kooperatifi örneği üzerinden kadınların iş ve sosyal alanındaki beklentilerine cevap verebilirliği konusunda araştırıma yapılası amaçlanmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi olarak fenomenoloji yöntemi kullanılarak yarı yapılandırılmış mülakat formları ile görüşmeler sağlanmıştır. Araştırmanın sonuçları, kooperatif bünyesinde yer alan kadın girişimcilerin ev işleri ile yoğun şekilde ilgilendiğini, çeşitli hobilere sahip olduklarını, ev dışında sosyal bir hayata sahip olup, sosyal ve ekonomik anlamda büyük ölçüde bağımsız olduklarını ve hayat kalitelerinin yükseldiğini göstermiştir.

Although poverty is a concept as old as human history, it has affected women, the most fragile group of society, more than other segments throughout history. Especially after the Industrial Revolution, along with mechanization in production, it caused the loss of women's labor force in the labor sector, and the preference for male employees in jobs has further deepened this problem. Efforts are being made by institutions and states in various measures to reduce women's poverty in many areas all over the world and in our country. Cooperatives, which are among the solutions sought for the equal employment of men and women's work force without gender discrimination, have become one of the prominent models for women's entrepreneurship. According to the data of the Turkey's October of 2020, the labor force participation rate was 69% for men, while this rate was 31.3% for women. When the unemployment rates are examined; The unemployment rate for those aged 15 and over has been determined as 12.7%, and it has been seen that this rate is 11.5% for men and 15.5% for women. At the point of solving women's poverty and unemployment, women's entrepreneurial cooperatives have been an issue that both governments and Non-Governmental Organizations (NGOs) have been working on all over the world. Women's entrepreneurial cooperatives are economic and social organizations that lead women to be able to exist in economic life outside of their jobs at home. Cooperatives, which take their philosophy from working together to overcome problems, creating value together and giving effort, have made significant progress especially in the last ten years. According to a study conducted in 2005, the number of women's cooperatives, which numbered 36, increased slightly every day, and according to the figures of February 2021, the number of women's entrepreneurial cooperatives increased to 556. One of the most important models of women's inclusion in production and employment, which constitute half of the population for our country, whose economy has taken to enter the top Decadent countries among its goals, is women entrepreneur cooperatives. Cooperativization, which is considered one of the most important elements of women's employment in the economy, has made an important attack with the support of state policies and civil organizations. Based on this point, in this study; It is aimed to conduct research on the responsiveness of women to meet the expectations in business and social sphere through the examples of seven women entrepreneur cooperatives established between 2019 and 2021 in Kırşehir province. In this study, interviews were provided with semi-structured interview forms using the phenomenology method as a qualitative research method. The results of the research have shown that women entrepreneurs participating in the cooperative are intensely interested in household chores, have various hobbies, have a social life outside the home, are largely independent in social and economic terms, and their quality of life has increased.