Yakındoğu yaradılış mitoslarının Yunan yaradılış mitoslarına etkileri

Abstract

Mitler, bir uygarlığın tarihini ve yaşadıkları olayları sonraki kuşaklara en iyi şekilde yansıtabilen edebi örneklerdir. Bu mitler genel olarak, üreme mucizesi ve yıldızlarla diğer gök cisimlerinin karmaşık hareketi gibi iki ilkeden birine dayanmaktadır. Düş ürünü olan mitoslar olağandışı biçimler göstermekle beraber, içeriğinde bilimsel bir gerçek de barındırır. Bu bağlamda ele aldığımız Antik Yunan uygarlığının yaradılış mitolojisi XVII. yüzyıl sonlarına kadar orijinal olduğu varsayılıyordu. Ancak XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyılda, Sümer, Babil, Hurri, Hitit, Fenike uygarlıkları üzerine yapılan bilimsel araştırmalar, bu mitlerin kökeninin Yakındoğu'da aranması görüşüne yol açmıştır. Yunan tanrı soylarını, tanrılar arasındaki yetkiyi ve şereflendirmeyi ilk kez yazılı olarak İlyada ve Odysseia adlı yapıtlarında aktaran Homeros'un ardından gelen Hesiodos, Theogonia ile İşler ve Günler adlı yapıtlarında Yunan yaradılış mitosunu dile getirir. Bu yapıtlarla Yakındoğu araştırmalarından elde edilen bulgular karşılaştırıldığında, her iki Yunan düşünürünün de bu mitoslardan etkilenerek ve bunu kendi kültürel değerleriyle bezeyerek, Yunan yaradılış mitosunu kurguladıkları ortaya çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Mitos, Sümer, Hurri, Hitit, Fenike, Yunan, Homeros, Hesiodos

Mythos are literary examples which can reflect the best, the history of a civilization and they lived events to next generations. Generally, these mythos are based on two principles as one of the miracle of reproduction and complex movement of stars and other celestial objects. Mythos which product of dreams show unusual forms but also host a a scientific fact. In this context, creation mythos of the Ancient Greek Civilization was assumed that the original until end of the XVII. Century. However, at the end of XIX. Century and XX. Century, scientific research about Sumerian, Babylonian, Hurrian, Hittite, Phoenician civilization showed that the origin of these mythos should be searched in the Near East. For the first time, Homer stated, Greek gods ancestry, authority and honoring between the gods, in written form in his books, the "Iliad and the Odyssey". After that, Hesiod expresses the Greek mythos of creation in his books "Theogony and Works" and "Days". When these works as compared with results obtained from Near East research, it appears that, both Greek philosophers fictionalized the Greek creation mythos, influenced by these mythos and decorated it with their own cultural values Keywords: Myth, Sumer, Hurri, Hittite, Phoenicia, Greek, Homer, Hesiod