Cumhuriyet Ve Son Posta Gazetelerinde Sovyetler Birliği Algısı (1930 – 1936)

Abstract

Türkiye ile Sovyetler Birliği ilişkileri, Milli Mücadele yıllarında dostane biçimde başlamıştı. Bununla birlikte Sovyetler Birliği bir yandan kabul ettiği yeni yönetim şeklini sağlamlaştırma diğer yandan da Batılı ülkelerle bozulan ilişkilerini düzeltme çabası içindeydi. Türkiye ise Lozan Antlaşması ile kabul ettirdiği egemenliğini Batı dünyasına benimsetmeye çalışıyordu. İki ülke Batılı emperyalist devletler ile sorunlu geçen bu dönemde antlaşmalar yoluyla dostluklarını pekiştirmişti. Bütün dünyayı saran 1929 ekonomik buhranı ile başlayan yeni süreçte Batı’dan destek almak imkansız hale geldi. Krizin yarattığı ekonomik daralmayı sahip olduğu sosyalist üretim modeli ile en düşük seviyede yaşayan Sovyetler Birliği’ne karşı Türk devlet adamlarının ilgisi artarken dönemin basın organları ve yazarları arasında da paralel bir ilginin geliştiği görülmektedir. 1930-1932 yıllarını kapsayan dönemde iki ülke ilişkileri dışişleri bakanlarının karşılıklı ziyaretleri sonucunda ticaret, silahsızlanma ve Karadeniz konularında yapılan antlaşmalar ile geçmiştir. Bu dönemde Türkiye aleyhine dış ticaret iki ülke ilişkilerindeki en olumsuz özelliktir. 1932 yılında İsmet Paşa’nın Moskova ziyareti sonrası, Sovyetler Birliği’nin Türkiye’ye mali, sanayi, tarımsal alanlarda açıktan destek olmaya başladığı dönemdir. Türkiye’nin devletçi ekonomi modelini benimsemesiyle birlikte Sovyet uzmanlarının kontrolünde devlet yatırımları yapılmıştır. Türkiye ekonomik kalkınmasını Sovyetler Birliği rehberliğinde yürütmektedir. Bunun yanında sinema, edebiyat, resim alanlarında Sovyetler Birliği’nden eğitim almak adına iki ülke arasında ziyaretler yapılmıştır. Cumhuriyet gazetesi iki ülke arasındaki yakınlığı gösterebilmek için coşkulu, ayrıntılı, ama olumsuzlukları görmezden gelen bir habercilik anlayışını kullanmıştır. Son Posta gazetesi 1932 yılına kadar Sovyetler Birliği’ne dair neredeyse olumlu hiçbir yapmamış, bu tarihten sonra ise iki ülke ilişkileri ile ilgili haberleri sade ve yorumsuz bir dille vermeye başlamıştır.